ДИГИТАЛЕН РЕЧНИК НА МАКЕДОНСКИОТ ЈАЗИК

Мајка ми, приклештена од блиското раѓање, го сети татковото излегување, но не можеше да стане за да го прати до порта, како и секогаш во заедничкиот живот, да му ја подари благата насмевка, како тивко искажување на надежта за неговото среќно враќање.

Реков, од Маказар до главниот град имаше близу триста километри, не премногу, но доволно да се почувствува осаменоста, но од друга страна, и да се има дистанцата за размисла околу сопствениот и заедничкиот живот и животот на другите, на светот околу.

По толку години, брат ми ќе биде тука, во куќата во која сме растеле, и ќе можеме да се потсетиме на сите оние минати години, на луѓето и настаните, на нашата сиромаштија, на оскудицата која, во заедничкиот живот и топлата упатеност, се претвораше во доволност и радост.

Ако ме познава добро, ако ме запознал во овој наш проклет заеднички живот, сигурно не би ме вратил.

Не можеше да утврди дали беа тоа солзи радосници поради неговото враќање во животот, кај сиџилите, или беа солзи поради нешто друго, нешто што го знаеше само таа, иако немало никогаш тајни во заедничкиот живот.

Уште од студентски денови, кога заодеа по тесниот пат на заедничкиот живот, па и кога одеа на пат или одмор, тие се пакуваа секој за себе: Кате сè здиплено и наредено, одоздола до горе, според редот на потребите; а Боге, стуткано и на купчиња, без ред и за него важечки, така што кога бараше нешто требаше да ја истресе целата торба наопаку па да собира од земјата петкамци.

Тоа беше нашето време, времето на молк за телесноста.

Тоа беше време кога младите, или барем оние млади кои јас ги познавав, живееја во очекување на остварувањето на љубовта, а почетокот на заедничкиот живот веруваа дека ќе биде симнување на рајскиот поредок на земјата, а потоа ги отрезнуваше баналноста на секојдневието кое ги очекуваше, бидејќи секое очекување кое е поголемо од стварноста, како и секоја љубов која е поголема од оние кои се љубени, завршува или со пропаст, или во тривијалност.

Тоа не е ниту природна состојба ниту поединечна особеност, туку колективна појава, последица од општествената припадност.

Она што недостига во целава шпекулација е претставата за општественото како начин на суштествување што се состои и од лично и од колективно искуство.

Хомосексуалноста, криминалноста, зависноста, дури и претпочитањето на одредени потрошувачки производи (како во случајот со идентичните близнаци кои ги раздвоиле кога се родиле) сега се сметаат или за резултат на вродени особини, кои несомнено ни се запишани во гените или во геномите – денешнaта варијанта на „природа“ (порано тоа беа хормоните, а пред нив беше крвта) – или за израз на идиосинкретски хир, за личен избор, грев, дефект или некаква друга индивидуална особина.

Општественото упатува на облик на постоење кој произлегува од заедничкиот живот на човечките заедници и не исходува непосредно ниту од природната предодреденост ниту од индивидуалните варијации. ‌Како културна практика и како идентитет, да се биде геј е општествено искуство исто како што е општествено искуство да се биде Американец или да се биде припадник на средната класа или да се биде Чикано.

- Аааа, ти се заслади заедничкиот живот.

За овие неколку месеци заеднички живот, ваквите мозочни екскурзии на својата внука лесно ги препознаваше.

- Значи, јас треба да клекнам на колена и по 25 години заеднички живот да те прстенувам и побарам за жена.

Почна и третата година од заедничкиот живот меѓу вечно вљубените Томо и Радица.

Повеќето од нив заминаа од Потковицата со татковците и браќата, а тие што останаа, станаа троми и изгубија интерес за заедничкиот живот, за заедничките работи.

Нацијата претпоставува минато, но сепак со еден опиплив факт се сосредоточува во сегашноста: станува збор за прифаќањето, за јасно изразената желба да се продолжи заедничкиот живот.

Нивниот заеднички живот бил концентриран околу водењето активности за младите во нивната црква.

Тие меѓутоа ја одобруваат стратегијата која се засновува на превентива.

Тие исто така одобруваат и цела низа мерки насочени кон потполно вклучување на граѓаните во еден попродуктивен заеднички живот.

Во османското време се живеело и работело заедно, во исто време, така што во заедничкиот живот на муслиманите и христијаните се развивале заеднички изразни културни форми, кои се изразувале и во употребата на заедничките зборови.

Ќе тргне со него. По светот... Во заеднички живот. Му верува...

И така значи?! Тој, добродушниот Хелвиг, тој благородниот, кого го запозна како таков... во заедничкиот живот што го поминаа сами двајцата... во земјите каде што работеше тој... одеднаш ја прогласува за виновна што се растури нивниот заеднички живот!

Штом го напушти, со чувство дека не треба да го продолжува заедничкиот живот со него, со нив, веќе нема зошто да ја интересира неговиот натамошен живот?!

А зарем можеше да претпостави, во тие први години со Хелвиг, кога навистина заедничкиот живот им одеше добро, дека работите ќе земат ваков тек?

Боже, дали ако таа знаеше, дека и Хелвиг ќе се вброи во нив, ќе се нареди од таа страна на таборот и тоа ќе значи крај на нивната врска, нивната љубов, нивниот заеднички живот...

Да го продолжат заедничкиот живот?!

Марша си помисли дека одлучил да го прекинат заедничкиот живот.

На крајот пак од летото, отидов со нокти да го отворам тој гроб и да го прашам човекот внатре, зошто во сите години, во целиот заеднички живот, молчел за она што го нагонило да изгради брана и да го потопи Долнец?

Симон ја изгубил Милица заедно со детето при првото породување, само по година и пол заеднички живот.

И можеби само затоа криеше во себе вознемиреност која не беше вообичаена за него во долгите години од заедничкиот живот со Мајка.

Во заедничкиот животот на Мајка и Татко, никогаш во одговорите на кое било прашање, не постоеше „не”.

Почувствува дека претерува со своето инсистирање на фашизмот заборавајќи на Мајкината римска приказна од нивниот заеднички живот кога беа среќни на свој начин, оддалечени од патријархалната тврдина крај Езерото.

Притоа битно беше и нашето меѓусебно однесување: ние сè уште се немавме откажано од користите на заедничкиот живот.

Кога запре да земе здив се уфрлив во неговиот збор; реков дека Катерина и јас, кога го прифативме заедничкиот живот, не си поставувавме никакви условувања.

Ја опседнуваа кристалните и магнетни крици на Марс и Венера, не штуриот укор на заедничкиот живот - државните, семејните и верски празници.

Змиулчето го најде уште на самиот почеток на самувањето. Сега, по пет години заеднички живот, имаа меѓусебна доверба како меѓу најблиски.

Колку да звучи себично но чинам дека тоа уште повеќе не зближи и не здуши, заедничкиот живот ни го направи поубав, но не можам да се ослободам од чувството дека ме напушти кучката откако од мене направи свое дете во се зависно од неа.

Толеранцијата не е контемплативен став, што дели проштевања на сѐ што било и што е.

Треба, значи да се слуша тревата како расте, да се поттикнат сокриените можности, да се разбудат сите склоности кон заедничкиот живот што ги чува историјата; исто така треба да бидеме подготвени, без изненадување, без отпор и без опирање да се соочиме со необичното, што сигурно ќе го донесат тие нови општествени изразни облици.

Тоа е динамично држење што овозможува да го забележиме, да го разбереме и да го забрзуваме она што сака да биде.