ДИГИТАЛЕН РЕЧНИК НА МАКЕДОНСКИОТ ЈАЗИК

Татко беше подготвен да му се препушти на денот во кој, конечно, требаше да стане нов социјалистички судија.

Системот беше заебан цели 70 години. Нивните татковци беа укотвени на сите добри позиции во системот.

Сѐ беше логично во експликацијата на судскиот вештак и во рекапитулацијата на полицискиот иследник, освен што главата на доктор Миха како татко беше празна тиква, во која уште семките на прашањата сѐ посуво што го надјачуваа: зошто токму син му, зошто токму нему, прво на синот пред потоа и на таткото да им се случи тоа, зошто токму нив да ги погоди грмежот од небото кое и така грми па може да удри и во грмушка?

Орде немаше татко од пред две години, а јас малку повеќе од една година. Неговиот татко беше дрводелец.

Може ваперот ти ја мрднал секирата, му рече и наместо тутун на прстот му врза изгорена човечка коса. А татко беше голем мајстор за делкање.

Татко беше порачал терзија дома за да му сошие нови бечви и нов џамадан со гајтани опточени. За оној век алишта.

И така, татко беше ја вратил мајка во Боишта, откај што беше земена.

После прочитаната пиеса дискутиравме. Татко беше најгласен.

Го редеше Атанас сиот сој Дамчески, од кој, откако се знае во Потковицата за Дамческите, толкумина паднаа за жална Македонија; го редеше Атанас татка си свој, Ѓорета Дамчески, кој, одејќи по патиштата на дедовците и стриковците, и по патиштата на татка си Блажета Дамчески, уште, од младешки години окапа по затвори, за истата таа Македонија, а таа, кога се ослободи и кога тој им беше најпотребен на децата, на жената и на имотот, го затвори; ја редеше Атанас мајка си Илинка Дамческа, на која, при жив маж, ѝ помина животот како на вдовица, во црнина, ги редеше Атанас браќата свои, кои при жив татко беа небаре сираци, потурнати, а кога зеде да ги реди сестрите, Милица и Милјана, е, тогаш - на сите кои го слушаа им препукнаа срцата.

Мажите рекоа Тпвуу, `бати животот и со голите петици ги нагнетија плуканиците во земјата, а жените и чупите, ги симнаа шамиите, ги распуштија косите и зедоа и тие да редат заедно со Атанаса, зашто тоа што се случи со чупите Ѓореви, со Милица и Милјана, е најжалосното нешто што може да му се случи на родител, на брат, на ближен.

И за кого се?“ „Од тие парички вашите мајки и татковци беа помагани кога беа мали колку вас.

Татко беше изненаден од прашањето.

Татко беше свесен дека потрагата по чистите јазици е облик на утопија која брзо се судира со природноста на еволуцијата.

Татко беше повеќе во Западот на своите идеи отколку во реалноста на Истокот, на цариградската судбина, која не ја сметаше како своја како што беше случајот со самиот вујко Али Фети.

Татко беше зафатен со шпилот нови карти.

Меѓутоа, Татко веруваше дека употребата на овие заемки нема конечно да замре зашто тие понатаму беа живо присутни во народната меморија и творештво, во народните говори, во старите документи од кои некои беа валидни и во новото време, како на пример тапијата, адетот, аманетот, бакшишот и други.

Татко беше мошне рестриктивен во изборот на овие заемки зашто речиси сите, како и тие што следеа од областа на администрацијата, со падот на Османската Империја исчезнаа и во употребата во јазиците на новите балкански држави и во самата нова Турција.

Татко беше добро информиран за јазиците на Балканот за да биде оптимист.

Татко беше тивок, стрплив, методичен, но тешко успеваше да го преточи своето знаење на македонски јазик, којшто не го владееше толку добро.

Татко беше задоволен што неговиот соговорник ја прифаќаше тезата за библиотеката која, всушност, во крајна линија, можеби како подвижно огледало ги поврзува блоковите во испрекинатото историско време на човекот на Балканот.

Татко беше добро упатен во целите на Ататурк кои беа насочени главно кон религијата, поточно на нејзината елиминација како наследство на Отоманската Османската Империја.

Татко беше свесен дека немаше назад, но и напред беше неизвесно! Требаше бездруго да ја минат линијата на замислениот јазичен рубикон...

Татко беше изненаден од расприкажаноста на Камилски.

Улогата на Татко беше да ги открива, прибира и да го овозможи преносот на откриените документи во централните институции во Скопје.

Татко беше изненаден од прашањето, кое најмалку го очекуваше.

Татко беше вистинскиот амбасадор на татковината на животот, вистински уметник на прилагодување во царството на непредвидливото на Балканот.

И кога животот сакаше многу години подоцна во Македонија, која стана наша нова татковина, предодредени пред тоа да ги следиме емигрантските процесии на пребегнатите албански емигранти во Југославија, на конечен пат кон вообичаените дестинации кон Америка, Австралија или Нов Зеланд, минувајќи пред тоа неколку месеци во неколку европски емигрантски прифатни центри, да станам нејзин амбасадор, првин, предложен од Социјалистичка Република Македонија во рамките на тогашна Социјалистичка Федеративна Република Југославија во Република Тунис, акредитиран во Арапската лига, како и како прв амбасадор во државата Палестина, на чело со Јасер Арафат, која само земјата што ја претставував ја признаваше како независна држава (во периодот од пролетта 1985 до есента 1989 година), а потоа и како прв амбасадор на новата независна Република Македонија во Република Франција, при УНЕСКО во Париз, акредитиран во Мадрид при Кралството Шпанија и во Лисабон, во Република Португалија, Татко беше одамна исчезнат, (на 29 февруари 1979) а јас имав чувство дека го продолжувам неговиот неизвесен дипломатски пат на Балканот.

Желба на татко беше да продолжам во гимназија, а не да станувам учител, по гимназијата, се разбира, лекар.

Посебно, Татко беше импресиониран од моќта на јагулата да се прилагодува, да се преобратува, во пресрет на семоќните уништувачки сили на патот.

И во тие мигови кога Татко беше силно возбуден, се прикрадуваше несетум во својата библиотека. Се смируваше крај своите книги.

Татко беше најмногу задлабочен во Историјата на Отоманската историја на Балканот и на нејзините последици врз судбината на семејството.

И сега, кога Татко беше во зенитот на својата потрага по старите отомански документи во кои се сокриваше тајната на идентитетот на семејството, во потрагата по ракописната Атлантида во која се криеше историјата на заминатите и исчезнатите на неговиот народ и другите народи на Балканот под отоманска власт, се префрлуваше во потрагата по природните закони во откривање на еволуцијата на живите суштества во Езерото.

Мајка молчеше, не можеше убаво да ја дофати алузијата: дали Татко беше предизвикан на ваков чекор од откривањето на заборавените Мајкини знамиња, или имаше некоја подлабока причина којашто тој сѐ уште ја криеше од неа.

Пред Мајка и пред Татко беше раздиплено грчкото знаме. Сино-пепелавата боја на знамето го беше загубила својот сјај.

XXIX Татко беше опседнат, со денови, од пораката на рускиот научник.

Неочекуваниот настан, со откривањето на ова изветвено тробојно парче платно во семејството, за Татко беше и добар повод да „расчисти” со Мајка за некои делови од „италијанското прашање” во кои беше вплетено семејството и чии последици би можеле, во текот на животот, да се одразат врз децата.

Татко беше предаден на надворешните битки.

И постапија мудро – таткото беше оперски пејач, а помошта од еден грлат човек беше повеќе од потребна. Тој задишан влезе во собата за породување и започна гласно да пее арија од операта „Кармен“. Пееше прекрасно.

Со Осман Окијар, кој во детството учел во славното париско училиште Жансон Де Саји, додека овде неговиот татко беше амбасадор на Турција и потоа студирал и докторирал на Кембриџ од областа на економските науки, на тема за реформите на Танзиматот, ме поврза големо, нераскинливо пријателство кое траеше се до последните денови од неговиот живот, минати кај сестра си, на азискиот брег на Истанбул, во Искидар.

Во времето на Големата војна, кога Корча и Поградец беа француски зони, еден вид мала република, мојот татко беше преведувач и секретар на француско-албанската администрација во Поградец.

А мојот татко беше прекрасен.

Татко беше во право. Трагичната сталинизација во родната земја Албанија ги надминуваше неговите предви­дувања.

Во својот долг страдалнички живот на Балканот, минувајќи низ круговите на егзилот, покрај чувството на помирувањето со текот на судбината и природниот крај, Татко беше најмногу од сите нас начисто и со невозможноста на враќањето во родната земја.

Протагонистите се приврзани на низа својствени вредности на еден клан („Сѐ додека нашиот татко беше уште во живот, семејството за нас беше истовремено и држава, и нација, и вера.”) ѝ припаѓаат на идеологијата која го одржуваше култот на една неверојатна монструозна хипостаза на божеството: Сталин.

Татко беше внесен над една книга и не рече во мигот ништо, а пак Мајка, внесена во плеталото, побудна од својот сопруг благо рече: - Сине, Бог е во нас! Мајка потем замолкна.

Татко беше погребан во предниот, поистакнатиот дел на муслиманските гробишта, близу една асфалтирана патека, веднаш спроти неколку еврејски гробници.

Во деновите кога и татковците беа во селото, вкупно возрасни и деца бевме осумнаесет души.

Името си го добија по тоа што тетин ми Тони токму така ни ги приготвуваше еднаш кога нè чуваа цела недела со Тета, кога мама и тато беа на патување во Виена.

1. На наша стара Нова година, што ја велиме ние, татко беше играл карти и сето време губел.

Татко беше болен од плевритис, некакво вирче вода му се набрало под ребрата и стражарите ме пуштаа да му носам јадење.