ДИГИТАЛЕН РЕЧНИК НА МАКЕДОНСКИОТ ЈАЗИК

Дојде дома на посета... Го носеше тешкиот куфер од дрво, угоре по патот до селото.

Кога го виде се враќа без униформата, воскликна од радост: - Добре дојде дома домаќине! – му рече веднаш при првиот поглед во дворот, кога изненадена од глетката се порадува.

Паметам еднаш кога поминаа во селото и дојдоа дома да нѐ видат.

Сепак, колку и да настојуваат луѓето да го напуштат метрото побрзо, без него не можат да живеат луѓето во Париз, секој ден или секоја недела, по еднаш или повеќе пати патуваат низ неговите галерии и ходници за да дојдат дома, да појдат кај пријател или да одат на прошетка...

Кога си дојде дома, Толе веќе не беше кај Митра.

Гледај каков си: сиот прав и крвови - си реков.

- Не, првин треба да се измијам и да се преоблечам.

А тој дошол дома со некоеси детиште, со некој си Џеронимо.

Како да не плачам, мајкино? Тогаш - душа крпа, а сега душа како стакло. Ми се крши...“

„А Џеронимо?“ запраша Ташко. Љупчо замавна со левата рака, небаре сака да избрка тешка мисла.

Така и сторив: се измив, се преоблеков, а валканите панталони и маицата ги скрив во купатилото, мама да не се исплаши, кога ќе дојде дома.

- Тоа ти е исто ко ја да ти дојдам дома и на жена ти да ѝ кажам шо да праи за ручек, а ти да не смееш да писнеш.

Пак ќе ме оставиш сама. Каде сега? Нели си дојде дома?

Боге се мислеше дали да наврати во првото гратче за по еден варен ѓеврек или да стисне заби за топол бурек во првиот град, кога Кате проговори: - Одвај чекам да си дојдам дома.

Во Стар крај, Рози, многу одамна, терзии они дојдат дома да шие облека за фамилијата.

- За дедо ми прикажував. Отако го закопаа, третата ноќ дојде дома и побара да му го дадат новото кожувче. Му било студено.

Застани тука. Ова е мојата куќа... Слезете... Да ми дојдете дома на кафе, ве молам...

Кога дојде дома, се зафати за работа: во блокчето црташе и често погледнуваше кон пожолтеното листенце што спокојно лежеше врз масата.

Како да му беше непријатно што си дојде дома.

Дошол дома и таман та жената негова станала од спиење, сабајлето: - Жено - рече - давај, земај една вреќа - рече - дај ми една вреќа мене, една земи ти и ела вамо со мене!

Не дочекал сиромајио да му дозборуа чорбаџијата ошто се налутил, тики ошто му дошло да тепа, та му надал: - Пусто ви останало и чорбаџил'ко ваш, и добрината ваша што ќе ми ја напраите со метилаиот ви џигер, со смрдено некое чкембе и црева, коа ме сурукледисуате полојна ден за еден џигер од еден грош, а пак јас си го изгубив целио ѓундел'к.

Си го кренало едно момче татка си на рамо да го носи планина и, носејќи до некое место, го симнал и го остаил наземи.

Еле, како би - би, си дошле дома при чорбаџијата, и го обесил јагнето сиромајио на дирекот, а пак чорбаџијата му го зел џигерот од рака на сиромајио, ѓоа да му го подржи, дури да го обеси сиромајио јагнето.

Дојде дома. Облече чиста кошула.

Со еден збор, Петјушка не сакаше во тесно да се најде.

Претпоставувајќи ја причината за враќањето, жената рекла: „Ворен, тој дојде дома да умре“.

Веруваа, се надеваа дека Атанас, по исплакувањето на Молитвена Вода, ќе си дојде дома и ќе каже што го натерало толку силно и толку жалоито живи да ги оплакува.

А тој не им се лутеше, заедно со нив се смееше: беше го испратил еднаш, кога бил малечок, татко му Софре да ги паси гуските, а тој си дошол дома без нив.

Оттогаш и оттаму беше измислена песничката за него, а тука, зашто беше вистина, немаше лутенка.

Или ќе ги забереа пред пушка и ќе ги отераа во џандармериските станици во Алинци или Тополчани, или во Прилеп или во Битола, ќе ги држеа во тамошните затвори неколку дена, неколку недели или неколку месеци и кога ќе ги пуштеа да си дојдат дома, си доаѓаа посинети од ќотек и со искршени ребра, раце и колена.

Едни ја исклучиле струјата во викендичката во Бестрага, а оној што чита 10 месеци му пишувал киловати по паушал и го задолжил за неверојатна цифра, па извршителот му дошол дома да му наплати со седечката гарнитура и витрината заедно со телевизорот.

Сега му стана јасно, дека токму поради тој друг инцидент реши денес ненадејно да дојде дома и да го почне дневникот.

Бев на нива, работев, а дедо ти Тасе си дошол дома од орање и си легнал да се одмори.

Дури во еден друг разговор дообјасни, рече, повеќепати повторил дека само за неа дошол дома во С. Да ја види неа. И да побара да му прости.

И си киниса, си дојде дома. Бидејќи никој немаше дома, Доста не можеше да го таи своето задоволство, та и сама почна да потпева некаква грчка песна и дури ја заигра.

Си дојдоа дома. Невестата Митра лицемерно се израдува оти се свршила работата, му изнесе на Илка нови алишта, капа, чевли, нова гуна и сакма од конец.

Си зеде збогум од „добриот дедо Стале" и, потпирајќи се на стапот, околу мракот си дојде дома.

Та затоа вујко ѝ вели, да не ми си побркаш к'сметот шо ми та дошол дома.

Мајка, охрабрена од смирувањето на Татко, стана, го засили гласот на радиото во форма на паун, од кое се ширеше тивка музика, па продолжи со нежен, ведар глас: – Се сеќаваш ли, мили, се навестуваше крајот на зимата на 1939 година, беше чинам крајот на февруари, пролетта се насетуваше во воздухот кога дојде дома, еден ден, со писмо од градоначалството, испратено за нас, од Тирана, упатено на мое име? – Се сеќавам, како да не се сеќавам. Писмото беше адресирано од Рим.

Фотографот дојде дома, го извади филмот од апаратот и го прати на развивање во една прочуена лабораторија.

Нестрпливо очекувам да почнеме со пробивање на фронтот - што побргу да си дојдам дома.

Па, кога попладнето дојдоа дома, уште не го ни слече палтото, тој се поткачи на едно столче и – чуп! – седна врз масата.

Откога видел Силјан оти не веруваат, почнал да им кажува што му правел на татка си, како го поучувал татко му и тој не слушал, како се главил со дуовникот, како влегол во морето, како се нашол на долна земја, како правел муабет првата вечер у Аџи Кљак-кљак, како му прикажувал за старецот што го отепале децата и што колнал, како излегле двата извора од кога им изумреле сите деца од големата сипаница, како се сторил штрк и си врзал шише на гуша и како патувал од штрковата замја преку широкото море, како дошол над Плетвар и го окршил шишето, та си останал штрк и си дошол дома.

Две години затвор во Кожани. Кога си дојде дома, ми рече: - Јас, Ристанке, ќе си одам во Америка.

По Велигден хорофилаците го зедоа со седум други души во астиномијата.

Кога си отиде Германецот и пак дојде Гркот, тогаш Ристо мој одрами пушка.

Седи си мадро и не прави будалштини.

Така вечерта и Пеце си дојде дома и после со денови имаше што да се раскажува.

Некои ја примаа оваа порачка молчешкум, други изгледаа пропаднати од недоумение кај да најдат пари, а неколкумина попладнето на деда Бошка му дојдоа дома да го молат да му рече на арамијата да им се смилува, да не им сака, зашто немаат од каде да најдат.

Цанул се згади, му се накренаа цревата, се стегна да не поврати,а кога дојдоа дома, ја натера Цанулица да ја измие устата со зач за да може да ја баци.

црвената: пламливи, избувливи луѓе: што на ум, што в срце - тоа на уста, за една болвосерка - туриваат каца со мед; им пререче ли нешто, им се пикна во зборот, не ги поддржа, не им одобри - повеќе за тебе не држат, те замразуваат; додека имаат мака на алтан-терезија те држат, кога ќе им помине маката, за старо тенеќе те даваат; само тие како да постојат во селото; соседите ги тераат да ги врзуваат кокошките, а тие кучињата свои ги пуштаат кај што сакаат; кога ќе се впипрат во лицето - запелтечуваат; ако ти е фрлена шега, подбив, мунѕа - од нив е; се зафатија ли со нешто, наумија ли нешто - или ќе го сторат или раката ќе си ја отсечат; жолтата: колебливи во очи, во држење, во однесување; многу сакаат да слушаат, да чујат сè, а ни трошка нешто од себе да речат; во расправиите бегаат, не сакаат тука да се најдат; дома глас не им се слуша, како да не се живи; за мала работа трчаат кај соседите за совет; кога ќе им влезеш в куќи, не ги фаќа паника, ниту брзаат да те почестат; ако дедо им бил говедар, козар, питроп, полјак - таткото и синот и внукот се тоа; по гробиштата кога сите лелекаат и плачат, тие ги гаснат свеќите да не се трошат до крај; секогаш одат со навалени глави загледани во земјата како да бараат нешто што изгубиле или пак што загубил друг; кафеавата: рано легнуваат, рано стануваат; тешки во одењето, тешки во зборот; само за себе живеат; што било, како било - во нив останува; дома со седење те пречекуваат: ќе те измерат: кој си, што си, па ќе станат; за многу работи се прават дека не чуле; она што е нивно не го даваат на друг да се послужи; устата им испушта мед, а срцето пелин; кога ќе им дојде невеста во куќата, или ќе ја претопат - табиетот да им го земе, или клоцата ќе ѝ ја удрат; имотни се, но со прсти стегнати, кајафлии не се расфрлуваат и не арчат многу: дури и кога дечињата наутро ги празнат мешињата, ги празнат во дворот - да имаат што и кокошките да колвнат; избегнуваат кај што не им е по ќеф или кај што шерепере се зборува; жените со плетиво одат в поле, в планина, в црква, на молзење, в град по купување; кога даваат совет, не ти кажуваат сѐ докрај - нешто и за себе задржуваат; ако те засакаат - виделе нешто во тебе што им се допаѓа; кога ќе им се случи нешто лошо во куќата, одмерено плачат; кога се болни, не ѝ веруваат на болеста; со неа шетаат, со неа работат, со неа по веселби одат; ја носат, а гледаат кому да му ја прилепат; розовата (шеќерлијата): чаламџии, фодули, самобендисани, а купи ден - помини; на оро први; те сакаат додека имаат мака; јајце да варат, надвор го варат - да ги гледаат сите; од надвор куќата чиста, паќна, што се вели: азна, а внатре празна; што да се случи во селото - први разбираат; во разговор ќе те префрлуваат од рид на рид, ќе ти тргаат фурки - в очи ќе те лажат; не држат многу до зборот: речи - одречи; ти даде ли нешто, сите знаат; новата кошула ја облекуваат врз старата: кој да види да завиди; први се за гости, за јадење, за пиење, а кога ќе им дојдеш дома - им поминал светецот!

Не може овде. Не може нам. И би. Ни дојде дома.

ЕВТО: Ти ќе дојдеш дома и ќе заспиеш како бајче. Јас се превртувам преку глава.

НОВЕ: Пред некој ден Јаков ми дојде дома навечер.

Се оттргнуваше од таа занесеност кога до неа допираа, како далечно шепотење, зборовите на дедо: - И кога дојдов до претсело, враќајќи се од пазар во Костур, каде за секого купив подароци, тогаш истрча тоа пусто куче на Нановци и гав од тука, гав од ваму, јас брани се со стапот, ама тоа а да ме касни, а да се фрли врз мене, пат не дава да поминам и јас, видов не видов, му го фрлив фустанот што го имав купено за Циљка и така си дојдов дома жив и здрав и вас ве најдов уште поздрави...

Е многу е смешно. Би сакала да ѝ го смачкам тој пилешки мозок.

Сега и овој е упропастен.

Кога живееш сама во куќа, кога ќе си дојдеш дома го проверуваш каменот покрај влезната врата за да видиш дали бил поместен во твое отсуство.

Ако е поместен, тогаш некој ти влегувал во куќата.

Домаќинката на куќата во која Георги живеел под кирија изјавила дека набргу по експлозијата кај „Алхамбра“ видела како тој дошол дома силно возбуден.

- Замижи ги очите! – ѝ реков веднаш штом си дојдов дома од летување. - Сега отвори ги!

Во дланката ми блескаше нејзиниот прстен и ми се причини уште поубав одошто кога го гледав на тезгата.