ДИГИТАЛЕН РЕЧНИК НА МАКЕДОНСКИОТ ЈАЗИК

Покрај ова имаше воспоставено и некаква премолчена традиција на класични злоупотреби на законот пред кои замижуваа локалните трудови инспектори – како на пример: Триманова, а и други работнички, преку две годи- ни работеа „на црно“ т.е. непријавени во АВРМ и за ова време 281 немаат никаков платен стаж или, пак, придонеси за осигурување;3 работничките, кои земаа мизерни плати од 6.000 МКД4 – работеа по десет, а понекогаш и по 12 часа, а беа пријавувани дека работат со скратено работно време од само четири часа;5 на вработените, кои работеа и саботи и недели, не им беа исплаќани ниту храна- рина, ниту патарина;6 имаше и малверзации со картиците за евиденција – па така, кога работничките остануваа прекувремено или кога работеа за викенд им беше забранувано да се „откуца- ат“ – што значи нивната работа никаде не се евидентираше, па според тоа и не се плаќаше; законски загарантираната дневна пауза од половина час им беше преполовена и сл.

Во принцип, страните можат да го откажат договорот со отказен рок, кој започнува да тече наредниот ден од денот по врачувањето на одлуката за отказ и за кое време работодавачот е должен да му овозможи на работникот отсуство од четири часа во текот на работната недела – заради барање на ново вработување.

280 Триманова против Стоби Спор за неисплатена испратнина1 Nullam cum litigatore, quem in proprium recepit fidem, contractum ineat advocatus nullam conferat pactionem (C.J. – 2,6,6,2) Адвокатот кој ќе се нафати да застапува не би смеел да влегува во никакви [тајни] преговори, ни спогодби со парничниот противник Работничката Лиљана Триманова од Велес (сега 50-годишна) беше вработена во приватната модна конфекција АД „Стоби“ – Ве- лес, од 2002 година – седум години пред да настане конкретниот работен спор опишан подолу.

Но, секоја од договорните страни може да го откаже договорот за вработување само во целост.

Нејзиното барање, врз основа на Наодот, оцената и мислењето бр. 2322 на Првостепената комисија, раководителот на подрачната единица го усвои и – во јули 2002 – донесе решение со кое се констатира преостаната т.е. намалена работна способност, со препорака за работа со скратено работно време.4

Во ЈКП „Дервен“, во тоа време, веќе имаше неколкумина вработени кои, по разни основи кои беа предвидени и во Колективниот договор за комуналните дејности во РМ како и во Колективниот договор на ниво на работодавач, работеа со скратено работно време од четири часа дневно,5 а за тоа примаа соодветен надоместок (кој изнесуваше 85% од разликата меѓу платата што се добива за работа со скратено работно време и „нормалната“ плата која би ја оствариле доколку работеа со полно работно време).

Таа, на секои три или, пак, на секои шест месеци – склучуваше т.е. го продолжуваше договорот за работа на определено време со нејзиниот работодавач.2 Инаку, претходно, веќе имаше остварено повеќе од 13 години работен стаж во печатница – којашто, во неуспешната транзиција, како и многу други велешки претпријатија, отиде под стечај и повторно не проработи.

Во последните дваесет и четири часа имав чувство дека е потребно да направам само мал напор и конечно да се откачам од својата корупка којашто веќе гниеше и можеби веќе ја ширеше наоколу својата реа.

Домаќините понудија две можности да патуваме во Амстердам - со автомобил или со воз, односно за четири часа или за два и пол часа.

И Хилми си ја зеде грижата да ја исполни султановата наредба.

Навикнат да слуша извештаи за побуни во целата своја огромна царевина, кои секогаш ги задушуваше во крв, султанот го повика својот одговорен службеник за Европејска Турција, Хилмипаша, и кратко му нареди: — За дваесет и четири часа сакам мир во твојот реон.

Ништо не се измени: тој ни остана водач и после она што се случи со сликичките животинско царство.

„Пропуштивте само четири часа. Отсега ќе сте редовни и ќе совладате.

Се беше добро, ама не чинеше дека требаше да се издржи на училиште уште четири часа: математика, мајчин јазик, музичко, историја.

„Ме радува што оркестарот се зголемува“ рече наставникот.

Се согласивме да биде заедничко. Се согласивме и за двете имиња.

Околу четири часот јас се приготвив да излезам во градот и довршам уште некои работи.

- Па четири часа со автобус до вашето село.

Дали сето ова се случи во период од дваесет и четири часа?

- Дојдете за резултатите за три до четири часа.

Уште четири часа одење по жар, - си помисли.

- Автобусот веќе замина. Следниот е по четири часа.

“Чистењето е она што ми додева дваесет и четири часа на ден,” одговори Б.

“Што е следното на ред - комодата? работната маса? купатилото? веќе го поминав купатилото со правосмукалка, и мислам дека ќе го завршам денеска...

” “Чистам”.

Седиме околу и разговараме некаде околу четири часа пред да си појдам дома. 16.00 Станувам од кревет иако вистински не може да се каже дека сум спиел.

Не сум уморен, постои чувство на задоволство, смиреност и топлина.

- Вечно спијат само покојниците, - одговорив. – Чинките на мојот пријател Пајо имаат моќ само дваесет и четири часа.

По илјада четиристотини четириесет минуити ќе бидат предалеку.

Можно ли е тие луѓе да го проголтале тоа, само за дваесет и четири часа? Да, го проголтале.

Сите во Одделот за документација работеа по осумнаесет часови во дваесет и четири часа, со два прекина од по три часа за спиење.

Секој граѓанин, или барем секој граѓанин што беше доволно значаен за да биде надгледуван, можеше да биде изложен по дваесет и четири часа дневно на будното око на полицијата и на звукот на официјалната пропаганда, додека сите други канали за комуникација беа затворени.

Поминаа можеби дваесет и четири часа откако јадеше, последен пат, можеби и триесет и шест.

Добиваше, колку што можеше да оцени, три оброци на дваесет и четири часа; понекогаш нејасно се прашуваше дали ги добива ноќе или дење.

И така, една вечер еднаш неделно, Винстон минуваше по четири часа во парализирачка здодевност, навратувајќи едно на друго мали парченца метал кои веројатно беа делови од запалка за бомба, во една промајна, лошо осветлена работилница, во која удирањето на чеканите мачно се мешаше со музиката од телекраните.

Имаа уште три или четири часа пред себе.

Еден ден, таму некаде во добрите стари времиња кога имав девет години а светот беше полн величествености од секаков вид што може да се замислат и животот сè уште беше прекрасен и таинствен сон, братучед ми Мурад, кого го сметаа за глупав сите што го знаеја, освен јас, дојде во мојата куќа во четири часот изутрина и ме разбуди со тропање на прозорецот од мојата соба. –Арам, – рече тој.

Братучед ми Мурад седеше на убав, бел коњ.

Не само што не можев сите да ги запознам, не можев ни да ги видам сите во исто време, со оглед на тоа што се работеше во групи, и тоа во три смени во текот на дваесет и четири часа.

Никој, или речиси никој, не веруваше дека кулата некогаш ќе биде завршена.

Дечко ми живее кај мене речиси два месеци. Малку ми здодеа од него. Заедно сме по дваесет и четири часа.

Сега е четири часот наутро.

Од човекот се бара дванаесет часа акција, четири часа одмор и рекреација, а осум часа комплетна пасивност, т.е. сон. Па, луѓе, акција! ***

Во годините минати во Картагина, каде што Арафат имаше еден од своите домови, тој се провлекуваше како вистински фантом.

Никогаш не ја минуваше ноќта на едно место. Не спиеше повеќе од три- четири часа.

Зимски фебруарски ден, студено. Веќе се стемнуваше некаде по четири часот попладне кога ти се врати од лов.

- Во четири часот. Така рече лекарот. В петок.

Ќе дојдам во хотелот во четири часот попладне.

Околу четири часот по алатурка се зададоа од Старавина десетина аскери со забитот и ја преминаа реката токму кај малото црквиче во кое вчера палеше свеќи калуѓерот.

Иако после употребата на една доза ефектите траат од три до четири часа, корисниците можат да се чувствуваат исцрпено, уморно и депресивно во следните неколку дена.

Времетраење на дејството: од три до четири часа.

Времетраење на дејството: до четири часа.

И четири часа во жештина летна планините ечат и бојните труби, и екотот страшен со викот се сретна, во усои горски со одек се губи.

За дваесет и четири часа сѐ ќе биде готово.”

Во четири часот заѕуни аудио-визорот.

Беше четири часот кога и втората рака му се измени. Сето тоа прилегаше на треска, зараза, вирус.

Се чувствуваше преморен. Не му беше јасно зошто се наоѓа на подот во фитнес-клубот во четири часот наутро.

Гротескно и непријатно но вистинито: секој од нас дваесет и четири часа дневно живее крај тезга: од девет до пет произведувам и продавам, се наоѓа од внатрешната страна на тезгата, а од пет попладне до девет утредента истиот тој/таа е од другата страна на тезгата и купува, купува...

Беше речиси четири часот попладне, и јас веќе почнав да се загрижувам.

Некаде по Божиќ, едно утро, некои три или четири часа пред да осамне, додека се грееме крај огништето, внедоапица дома ни дојде дедо Геро Војвода.

Потсетуваше на мене по многу работи, само што мене немаше кој да ме види и да ме опише затоа што се удрив во четири часот наутро, на ѕидот оставив цела црвена шлаканица и од еден сон потонав во друг, црвен, тежок, и се разбудив слично како и тој, со некои лекари околу мене и со отворена уста.

Дејан го сретнав во дворчето. По два дена од мојот притвор сфатив дека можам да шетам низ тоа дворче заедно со другите мумии од одделот.

Во 1998 должината на ова отсуство беше утврдена на четири часа во текот на работната недела, а одредбата за потребната „согласност со колективен договор“ беше избришана како непотребна!? (чл. 5, ЗИДЗРО/98).

Се врати во четири часот наутро.

Му се јавив. - Добро, каде си. Знаеш ли дека е четири часот.

Стомачето за инает за целото време додека бев излезена, остана дома, па кога дојде времето да си одам, откако ме немаше четири часа, тој се јави.